Lieve mensen, 

Graag wil ik jullie, in reactie op het opiniestuk van Hella Van Laer van 7 april 2020 te lezen op vtrnws, op het hart drukken dat het oké is om te eten waar je nu nood aan hebt. Ik werd zo boos wanneer ik het artikel las, niet op Van Laer persoonlijk, wel op onze dieetcultuur vol stigma’s over dikke mensen. Ik werd ook triest. Ik voel mee met alle mensen die het opiniestuk lazen en op dit ogenblik vechten tegen verstoorde eetgewoonten en worstelen met hun lichaamsbeeld. Ik werd er door uit mijn lood geslagen, hoewel ik al enkele jaren verstoorde eetgewoonten achter mij heb kunnen laten dankzij intuïtief eten, blijft het iets kwetsbaar, zeker in deze ongewone tijd. Ik stel mij de vraag wie er zit te wachten op een wijzende vinger die ons nog meer angst aanjaagt in een periode die al zo stressvol en beangstigend aanvoelt.

Laat mij wat perspectief scheppen. Tijdelijk een ander eetpatroon aannemen brengt je lichaam geen schade toe! We hebben immers voorraden van vitaminen en mineralen in ons lichaam. Daarenboven impliceert het consumeren van voeding met minder voedingsstoffen (bijvoorbeeld voeding met een lage Nutri-score) niet dat het effect van de gezonde voeding dat je inneemt teniet gedaan wordt. Als ik mensen begeleid om uit de vicieuze cirkel van diëten en overeten te stappen, is het leren VOELEN waar je lichaam en geest nood aan hebben van essentieel belang. Dit is ook in deze quarantaine periode belangrijk, sta even stil en durf voelen waar je nood aan hebt. Als het extra koekje ’s avonds jou een warm gevoel geeft, geniet ervan! Als je nu eens vaker een kant-en-klare maaltijd koopt omdat je werk en zorg voor de kinderen dient te combineren, let it be! Wij zitten nu in overlevingsmodus, binnen enkele weken of maanden is de situatie waarschijnlijk weer anders. Door stil te staan en bewust te zijn van want je denkt en voelt, hoef je niet bang te zijn voor het aankweken van ongezonde eetgewoonten zoals Van Laer zegt. Bewust leren omgaan met je eetervaringen, vertrouwen leren krijgen in je eigen lichaam en het groter kader zien, zijn zo veel waardevoller voor je fysieke en mentale gezondheid dan krampachtig vechten tegen je verlangens.

De verhouding tussen je lengte en gewicht, wat wordt uitgedrukt in BMI, drukt een stempel op mensen (ondergewicht, normaal, overgewicht, obesitas) én zegt bovendien niets over je gezondheid. Je bloeddruk, cholesterolwaarden, uithoudingsvermogen, botdichtheid,… doen dit wel. Ja, er is veel literatuur te vinden waarin verbanden gesuggereerd worden tussen BMI en hart- en vaatziekten, of zoals hier tussen BMI en de mate waarin mensen met COVID-19 herstellen, maar durf eens kritisch kijken naar de betrouwbaarheid van deze onderzoeken. Worden andere factoren zoals financiële mogelijkheden, chronische stress, gewichtssigma en genen bijvoorbeeld in overweging genomen? Deze hebben immers een grotere impact op ons gewicht dan voeding en beweging.

Wees kritisch als je berichten leest of hoort in de media en wanneer zij onderzoeken citeren, de kans is groot dat er sprake is van een belangenconflict en dat alleen de uitkomsten die men wil horen uitgelicht worden. Natuurlijk willen producenten van afslankproducten onderzoek ondersteunen dat ertoe leidt dat hun producten meer verkocht worden. Wisten jullie trouwens dat de BMI-normen in de jaren 90 plots aangepast werden? De Wereldgezondheidsorganisatie  vertrouwde in 1998 de lobbygroep ‘International Obesity Task Force’ toe om nieuwe BMI-aanbevelingen op te stellen. Deze lobbygroep werd in die tijd uitsluitend gefinancierd door de enige twee farmaceutische bedrijven die afvalpillen op de markt brachten. Door de verandering in BMI-normen hadden plots miljoenen mensen overgewicht en obesitas. Wees met andere woorden alert als media en gezondheidswerkers met termen gooien zoals obesitas, uit verschillende onderzoeken blijkt dat mensen met een hogere BMI minstens zo oud worden als mensen met een normaal gewicht.

Van Laer haalt heel terecht aan dat ‘in uw kot blijven’ voor mensen met eender welke verslavingsproblematiek een heel moeilijke en triggerende periode is. Net daarom is het nu niet het moment om mensen aan te moedigen acties te ondernemen met betrekking tot gewichtscontrole of het grote publiek angst aan te jagen dat obesitas de grote boosdoener is. Gezonde gewoontes zoals van Laer aanhaalt zoals meer slapen, de natuur in trekken, interesses (her)ontdekken, … zijn wel heel waardevol in deze onzekere tijd. 

Als diëtiste ben ik helemaal akkoord met Van Laer wat betreft het belang van een gezond en gevarieerd eetpatroon op lange termijn, het getal op de weegschaal heeft daar echter niets mee te maken. Voor velen is deze quarantaine een periode van overleven waarin men niet kan steunen op gekende gezonde copingmechanismen zoals gaan sporten, op bezoek gaan bij vrienden, een massage laten doen,…  Als dat ijsje je troost of rust biedt, hoe banaal zou het dan zijn hierover te stressen. Laat dit een wake-upcall zijn dat je mentaal welzijn nu voorop staat en dat de obesitasepidemie voor interpretatie vatbaar is. 

Meer budget van de overheid voor preventie en zo voorkomen dat mensen in het ziekenhuis belanden is inderdaad van cruciaal belang, zoals ook Van Laer zegt. Deze preventie moet echter eerlijk zijn en de gevaren van diëten durven tonen. Overgewicht en obesitas zijn niet het probleem, de manier waarop de dieetindustrie hier geld uit slaat en mensen doet geloven dat ze gelukkiger zullen zijn als ze slanker zijn wel! Laten we gezondheid benaderen zonder stigma’s over gewicht, met aandacht voor gezonde voeding, beweging en ontspanning, alleen op deze manier zal de fysieke en mentale gezondheid van onze bevolking op lange termijn verbeteren.

Enkele concrete tips om deze periode te overleven: 

• Maak een weekplanning, wat ga je deze week op tafel toveren en wat is realistisch gezien je situatie? Je investeert wekelijks 30 minuten, het geeft structuur en rust voor het hele gezin.
• Plan elke dag een ontspanningsmoment voor jezelf (ja alleen een douche nemen en hier bewust van genieten telt ook).
• Plan elke dag een beweegmoment (je huis poetsen, te voet naar de winkel gaan of met de kinderen spelen telt ook).
• Wees lief voor jezelf, deze coronashit is hard!
• Eet bewust, sta even stil voor je onbewust een heel pak koeken naar binnen speelt: stel jezelf de vraag; heb ik dit nu nodig? Ja, eet en geniet ervan! Nee, ga op zoek naar wat je nodig hebt en binnen handbereik is of probeer eens iets nieuw (je afreageren en een dansje doen op je favoriete muziek of tot rust komen door ademhalingsoefeningen).
• Je merkt misschien dat je lichaam verandert omdat je anders leeft nu, probeer hier zonder oordeel naar te kijken, je bent niet ziek dus sowieso een winnaar! 
• Probeer elke dag je portie groenten en fruit te eten. Vers, diepvries, conserven, smoothies,… all good!
• Vraag hulp als het even niet gaat. Ook al voelt het soms zo, je bent niet alleen!

Mijn bronnen:

Barry, V. W., Baruth, M., Beets, M. W., Durstine, J. L., Liu, J., & Blair, S. N. (2014). Fitness vs. Fatness on All-Cause Mortality: A Meta-Analysis. Progress in Cardiovascular Diseases, 56(4), 382–390. https://doi.org/10.1016/j.pcad.2013.09.002; 

Clifford, D., Ozier, A., Bundros, J., Moore, J., Kreiser, A., & Morris, M. N. (2015). Impact of Non-Diet Approaches on Attitudes, Behaviors, and Health Outcomes: A Systematic Review. Journal of Nutrition Education and Behavior, 47(2), 143-155.e1. https://doi.org/10.1016/j.jneb.2014.12.002

Khasteganan, N., Lycett, D., Furze, G., & Turner, A. P. (2019). Health, not weight loss, focused programmes versus conventional weight loss programmes for cardiovascular risk factors: a systematic review and meta-analysis. Systematic Reviews, 8(1), 200. https://doi.org/10.1186/s13643-019-1083-8

Kramer, C. K., Zinman, B., & Retnakaran, R. (2013). Are Metabolically Healthy Overweight and Obesity Benign Conditions? Annals of Internal Medicine, 159(11), 758. https://doi.org/10.7326/0003-4819-159-11-201312030-00008

Nuttall, O.Q. ‘Body Mass Index: Obesity, BMI and Health: A critical review’ in: Nutrition today, 7 april 2015 geraadpleegd op 4/5/2020 via https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4890841/

Tylka, T., Annunziato, R., Burgard, D., Daníelsdóttir, S., Shuman, E., Davis, C. & Calogero, R. (2014). The Weight-Inclusive versus Weight-Normative Approach to Health: Evaluating the Evidence for Prioritizing Well-Being over Weight Loss. Journal of Obesity: 983495. http://dx.doi.org/10.1155/2014/983495;